Όλων αυτών δεδομένων ας
αντιμετωπιστεί το βιβλίο με καλή θέληση. Καλή ανάγνωση.
Π.Β.Κ.
ΛΕΠΤΙΝΙΟΝ: Πότε ἐκτίσθη καὶ πῶς
πῆρε τὸ ὄνομα, σύμφωνα μὲ τὴν
παράδοση,
καθιστοροῦμεν.
Μετὰ τὴν καταστροφὴ τοῦ
Ἀρκουδορέματος, ποὺ ἔγινε μετὰ τὴν ἱστορικὴ μάχη τοῦ Δάρα, ὁ γερο Πέτρος
Πετρούλιας μὲ τὸν γιό του Βασίλη πήρανε τὰ γίδια τους καὶ ἀπὸ βουνὸ σὲ βουνὸ
ἤρθανε κοντὰ στὴν συμπατριώτισσά τους καλογριὰ Λεπτίνα. Σταμάτησαν στὴ θέση
«Σπηλιά» καὶ ἔμειναν ἐκεῖ προσωρινὰ γιατὶ ἡ Σπηλιά, ποὺ βρίσκεται κάτω ἀπὸ τὸν
λοφίσκο «Κεφαλά», τοὺς προστάτευε ἀπὸ τὶς καιρικὲς συνθῆκες. Ἦταν κοντὰ καὶ ἡ
βρύση τοῦ Ἁγίου Νικολάου. Ἡ Λεπτίνα τοὺς παρότρυνε νὰ μείνουν ἐκεῖ ἐπειδὴ ἡ
ἔκταση ἦταν γεμάτη πουρνάρια - ἰδανικὴ γιὰ κτηνοτροφία – καὶ ὑπῆρχαν καὶ λίγα
χτήματα γιὰ καλλιέργεια.
Πράγματι, ἀφοῦ ἀνίχνευσαν τὴν
περιοχή, διαπίστωσαν ὅτι οἱ πλαγιὲς ἀπὸ Λύκου Πόρο, Πλατυβουνί, Ἅγιο Λισὸ
(Δυρραχίτικο Ἁγιολιά) καὶ μέχρι τὴ Σπηλιὰ ποὺ ἔμεναν, ἦταν διαφορετικὴ ἀπὸ τὶς
ἄλλες περιοχὲς τόσον πρὸς Νότον, τοῦ Δυρραχίου, ὅσο κι ἀπὸ τὴν πιὸ μεγάλη
περιοχὴ τοῦ χωριοῦ Ἄκοβος. Ὅλη αὐτὴ ἡ ἔκταση ἦταν γιομάτη πουρνάρια καὶ γλατζινιές.
Ὁ γερο Πέτρος ἀποφάσισε νὰ ἐγκατασταθεῖ. Ὁ Μαυρίκης ἦρθε σὲ λίγες μέρες καὶ
παρέμεινε.
Ἐν τῶ μεταξὺ μάθανε ὅτι κι οἱ
συμπατριῶτες τους Κολοβός, Βρῶτσος καί Φίλιος εἶχαν διαφύγει καὶ περιπλανιόνταν
στὰ ἀπάτητα μέρη τοῦ Μαινάλου. Τὸ συζήτησαν μὲ τὴν καλογριὰ κι ἀποφάσισαν νὰ
τοὺς εἰδοποιήσουν νὰ ἔρθουν κι αυτοὶ κοντά τους. Ἔστειλαν τὸν Βασίλη νὰ τοὺς
βρεῖ.
Μετὰ ἀπὸ λίγες μέρες ἤρθανε.
Μοίρασαν τὸ μέρος κι ἄρχισαν νὰ φκιάνουν μαντριὰ γιὰ τὰ γίδια τους καὶ καλύβες
γιὰ τοὺς ἴδιους.
Ὁ Πετρούλιας ἔφτιασε σπίτι ἐκεῖ
ποὺ βρίσκεται καὶ σήμερα. Ὁ Κολοβός, ποὺ πῆρε τὴν ἔκταση ἀπὸ Πρόπαντη μέχρι τὸν
Ἁγιάννη, ἔφτιασε μαντρὶ καὶ σπίτι ἐκεῖ ποὺ σήμερα εἶναι τὸ σπίτι Βαγγέλη καὶ
Γιώργη Κολοβοῦ. Ἐκεῖ γύρω φτιάσανε σπίτια κι οἱ ὑπόλοιποι Κολοβαῖοι. Ὁ Λιὰς ὅμως ὁ Κολοβὸς ἔφτιασε σπίτι ἐκεῖ ποὺ σήμερα εἶναι τὸ
σπίτι τῶν κληρονόμων τοῦ Δημήτρη Παπαδόπουλου (Κριλαγαναίικο).
Ὁ Μαυρίκης ἔφκιασε σπίτι ἐκεῖ ποὺ
εἶναι σήμερα τὸ σπίτι τῶν κληρονόμων τοῦ Νικήτα Ἀναγνώστη Μαυρίκη.
Ὁ Βρῶτσος ἐγκαταστάθηκε ἐκεῖ ποὺ
εἶναι τοῦ Χαραλάμη τοῦ Βρώτσου. Ὁ Φίλιος, ἐκεῖ ποὺ σήμερα ἔχουν σπίτι οἱ
κληρονόμοι Γ. Ἠλ. Φίλιου, ἀγορὰ ἀπὸ κληρονόμους Ἀν. Φίλιου.
Στὸν νέον οἰκισμὸ ἔδωσαν τὸ ὄνομα
«Λεπτίνιον» γιὰ νὰ τιμήσουν τὴ Λεπτίνα, τὴν καλογριὰ ποὺ τοὺς βοήθησε καὶ τοὺς
παραστάθηκε.
Γιὰ πολλὰ χρόνια τὸ χωριὸ ἦταν
μόλις ἐννέα σπιτάκια. Οἱ ἄποικοι σὺν τῶ
χρόνω ἄρχισαν νὰ ξεχερσώνουν ἐκτάσεις κατάλληλες γιὰ καλλιέργεια, ἄνοιξαν πηγάδια,
φτιάσανε κήπους. Οἱ κήποι τοῦ
Ἁγιο Νικόλα καλλιεργόντουσαν ἀπὸ
τοὺς καλόγερους ποὺ μένανε ἐκεῖ. Ἤτανε μοναστήρι, μετόχι τῆς Μονῆς Ρεκίτσας.
Ἡ τοποθεσία ἀπὸ Βαρκὰ καὶ κάτω
καλλιεργήθηκε κι ἔγινε ἀμπελώνας. Κατάφεραν μὲ τὸν ἱδρώτα τους μέσα σὲ λίγα
χρόνια τὴν δασώδη αὐτὴν περιοχὴ νὰ τὴν κάνουν γόνιμη. Καλλιεργοῦσαν δημητριακὰ
καὶ φακές.
Γιὰ μνημόσυνο αὐτῶν ἀποφάσισα νὰ
γράψω ὅσα μοῦ εἶπαν οἱ πρόγονοί μου.
ΒΑΣ. ΠΑΝ. ΚΟΛΟΒΟΣ
ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗ ΤΗΣ Α΄
ΕΚΔΟΣΕΩΣ
Ἔγινε μιὰ προσπάθεια καταγραφῆς
ἀνεκδότων καὶ μικρῶν ἱστοριῶν ἀπὸ τὸ χωριό μας. Εἶναι ἱστορίες εὔθυμες πού,
ὅμως, εἶναι ταυτόχρονα ἱστορίες πικρές, μαρτυρίες μιᾶς ζωῆς βασανισμένης. Θὰ
λέγαμε πὼς ἐκφράζουν τὸ πνεῦμα μιᾶς μικροκοινωνίας ὅπως αὐτὴ λειτουργεῖ
καθημερινά· στὶς χαρὲς καὶ στὶς λύπες, στὸν θάνατο καὶ στὴ ζωή, στὴ φτώχεια καὶ
στὸν καθημερινὸ μόχθο, στὸ χωράφι καὶ στὸ «παγκύρι», στὸ «μαγαζί» καὶ στὴν
Ἐκκλησιά. Παντοῦ.
Ἥρωες εἶναι οἱ Λεφτινιῶτες, ἀλλὰ
μπορεῖ νὰ εἶναι οἱ κάθε «Λεφτινιῶτες» τῆς Ἑλληνικῆς ὑπαίθρου. Ὁ περίγυρος καὶ
τὰ ὀνόματα ἀλλάζουν, «τὰ βάσανα καὶ οἱ καϋμοὶ τοῦ κόσμου» μένουν.
Γιὰ τὴν καλύτερη προσέγγισή τους,
χωρίσαμε καὶ ταξινομήσαμε τὰ ἀνέκδοτα κατὰ οἰκογένειες καὶ ἔτσι τὰ
παρουσιάζουμε, χωρὶς νὰ κάνουμε «δένδρα γενεῶν». Ἡ σειρὰ
τῶν γενεῶν παρουσιάζεται ὅπου τοῦτο ἔχει ἄμεση σχέση μὲ τὸ κείμενο, ἔτσι ὥστε νὰ δίνεται τὸ στίγμα
κάθε φορά.
Προσπαθήσαμε ἐπίσης νὰ κρατήσουμε
καὶ τὸ γλωσσικὸ ἰδίωμα τοῦ χωριοῦ, ὥστε ἡ ἀφήγηση νὰ εἶναι ζωντανή.
Πρόθεσή μας δὲν εἶναι νὰ θιγοῦν
ὑπολήψεις καὶ μνῆμες. Αὐτὴ ἡ ἐργασία ἔγινε «γιὰ μνημόσυνο αὐτῶν».
Π.Β.Κ.
ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗ ΤΗΣ Β΄
ΕΚΔΟΣΕΩΣ à
Πρὶν χρόνια σὲ ἐφημερίδα τῆς
Τρίπολης εἶχε δημοσιευθεῖ ἀπὸ τὸν Νίκο Ἰ. Κωστάρα μιὰ ἱστορικὴ ἔρευνα μὲ τίτλο
ΝΑΒΑΡΡΑΙΟΙ-ΚΑΚΟΥΡΑΙΟΙ. Αὐτὴ ἡ ἔρευνα στηρίχτηκε σ’ ἕνα χειρόγραφο κάποιου
μακαρίτη ἱστοριοδίφη Δημήτρη Κανέλλου ἀπὸ τὴν Πιάνα Μαντινείας καὶ μᾶς
ἐνδιαφέρει γιατὶ ἔχει σχέση μὲ τὴν ἵδρυση τοῦ χωριοῦ μας. Ἀναφέρεται λοιπὸν ὅτι
στὸ σῶμα τῆς Ἑταιρείας τῶν Ναβαρραίων, οἱ ὁποῖοι κατέλαβαν στὶς ἀρχὲς τοῦ 1380
τὴν Κέρκυρα καὶ τὴ Στερεὰ καὶ στὴ συνέχεια ἔγιναν κύριοι τῆς Πελοποννήσου,
ὑπῆρχαν καὶ κάποιοι μὲ τὸ ὄνομα CACURI. Ἡ Ἑταιρεία τὸ 1404 ἔχασε τὶς κτήσεις της στὴν Πελοπόννησο καὶ
διαλύθηκε, ὅμως πολλοὶ ἀπὸ τὰ μέλη της εἶχαν ἤδη ρίξει ρίζες στὸν τόπο καὶ ἡ
μοίρα τους ἦταν συνυφασμένη μὲ ἐκείνη τῶν ντόπιων. Αὐτοὶ οἱ ξενόφερτοι
πολέμησαν στὸ πλευρό τους ἐναντίον τῶν Τούρκων ποὺ εἶχαν ἐνσκήψει στὴν περιοχή.
Ὁ Δεσπότης τοῦ Μυστρὰ Θεόδωρος κατατροπώθηκε καὶ οἱ CACURI μὲ τοὺς δικούς τους γιὰ νὰ
γλυτώσουν ἀπὸ τὶς ὀρδὲς τῶν Τούρκων ἐγκαταστάθηκαν στὴν περιοχὴ Χρυσοβιτσίου
καὶ ἀργότερα στὰ σημερινὰ Κακουραίικα Ἡραίας. Στὴ συνέχεια γιὰ διαφόρους λόγους
διασκορπιστήκανε ἐδῶ κι ἐκεῖ. Καὶ ἀπὸ τὸ σημεῖο αὐτὸ ἡ ἱστορία εἶναι σχεδὸν
ἴδια μὲ τὴν παραδεδομένη δική μας καὶ μάλιστα μὲ ἐκπληκτικὰ ταυτόσημες
λεπτομέρειες.
«Λίγοι ἔμειναν καὶ αὐτοὶ πῆγαν στὸ κοντινὸ
χωριὸ Ἀρκουδόρεμα. Ἔμειναν οἱ δύο Ἐκκλησίες, ὁ ναὸς τοῦ Τιμίου Προδρόμου καὶ ὁ
Ἅγιος Νικόλαος καὶ δύο παρεκκλήσια τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς καὶ τοῦ Προφήτη Ἠλία.
Τὴν εἰκόνα τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου τὴν μετέφεραν οἱ Κακουραῖοι, ὅπου
πρέπει νὰ ὑπάρχει καὶ σήμερα ἀκόμη.
Τὶς Ἐκκλησίες αὐτὲς τὶς φύλαγε
μία καλόγρια τὸ χειμώνα. Ἀφοῦ τῆς πῆραν ὅλα τὰ ἱερὰ σκεύη τοῦ Τιμίου Προδρόμου,
ἐκείνη πῆρε τοὺς ὑπόλοιπους Κακουραίους, ποὺ εἶχαν καταφύγει στὸ Ἀρκουδόρεμα
καὶ κατέφυγεν στοὺς πρόποδες τοῦ Ταϋγέτου καὶ ἔκτισαν τὸ χωρίο ΛΕΠΤΙΝΙ. Ἐπῆρε
μαζί της καὶ τὰ τιμαλφή τοῦ Ἁγίου Νικολάου. Ὁ ναὸς αὐτὸς ὑπάρχει καὶ εἶναι ἐκεῖ
ποὺ εἶναι τὸ νεκροταφεῖο τους. Ἀπὸ τὸ Λεπτίνι ἐπῆγαν εἰς τὸν νομὸν Μεσσηνίας».
Αὐτὰ μὲ τὸ δημοσίευμα τῆς
ἐφημερίδας. Ὁ ἱστοριοδίφης βέβαια ἔχει σὰν σκοπὸ νὰ ἑρμηνεύσει τὸ ὄνομα τοῦ
χωριοῦ Κακούρι, τὸ σημερινὸ Ἀρτεμίσιο τῆς Τρίπολης, ποὺ λίγο ἐνδιαφέρει ἐμᾶς. Εἶναι
ὅμως πολὺ ἐνδιαφέρουσα ἡ πληροφορία ὅτι στὴν περιοχὴ ἐκείνη ἐγκαταστάθηκαν
κάποιοι ποὺ ἦρθαν ἀπὸ δυτικά. Ἄς δοῦμε ὅμως ἐδῶ κάποια ἄλλα στοιχεῖα
ὑποβοηθητικὰ - ἴσως τὸ κλειδί - στὴν ἰχνηλασία τῆς ἱστορικῆς πορείας τῶν
προγόνων μας.
Ὑπάρχουν πράγματι ἐνδείξεις
δηλωτικὲς κάποιας σχέσης μὲ τὰ Ἑπτάνησα - πρᾶγμα ποὺ εἶναι καὶ στοιχεῖο τῆς
παράδοσής μας - καὶ μέσω αὐτῶν μὲ τὴν Ἑσπερία, γιατὶ τὰ Ἑπτάνησα ἦταν
ἐνδιάμεσος σταθμὸς γιὰ τὴν Ἤπειρο καὶ τὴν ἄλλη Ἑλλάδα.
Ἡ ρίζα πολλῶν Λεπτινιώτικων ἐπωνύμων
εἶναι πιθανότατα «Λατινική». (Δεῖτε τα σὲ Λατινικὴ γραφή: MAURICI(O), PETRULIA, BRONZO(;), FILIO, RAVANO, S(I)GURO ἤ SCURO). Κάποια ἀπὸ τὰ «δικά» μας
ἐπώνυμα ὑπάρχουν καὶ στὴν Ἤπειρο (θυμηθεῖτε τὸν γιὰ χρόνια Δήμαρχο Ἰωαννίνων
Φίλιο), ὑπάρχει ἐπίσης ἀναφορὰ τοῦ Ἄγγλου περιηγητὴ τῶν προεπαναστατικῶν χρόνων
HOLLAND στὸν
γραμματικὸ τοῦ Ἀλὴ Πασιὰ τῶν Ἰωαννίνων, σενιὸρ(!) Κολοβό. Σκεφτεῖτε ὅτι ἡ Ἁγία
Μαύρα (SANTA MAURA) - τὸ ἐπώνυμο Μαυρίκης ἔχει
μήπως κάποια σχέση; - δὲν εἶναι ἰδιαίτερα διαδεδομένη στὴν ὑπόλοιπη Πελοπόννησο
καὶ ὅτι ἔτσι λέγανε ἐκεῖνα τὰ χρόνια τὴν Λευκάδα. Σκεφτεῖτε ὅτι ἡ Λεπτινιώτικη
ντοπολαλιὰ διαφέρει ἀπὸ αὐτὴν τῶν γύρω χωριῶν.
Εἶναι λοιπὸν πολὺ πιθανό νὰ
πέρασαν οἱ οἰκογένειες αὐτὲς μέσω Ἑπτανήσων στὴν Ἤπειρο (εἴτε σπρωγμένες εἴτε
ἀκολουθώντας στρατούς) καὶ μετὰ διασκορπίστηκαν νοτιότερα καὶ σὲ ἄλλα μέρη.
Πρόταση-πρόκληση λοιπὸν γιὰ τοὺς
νεότερους Λεπτινιῶτες ἐπιστήμονες ἤ ἁπλῶς φιλομαθεῖς. Ἰδοὺ πεδίον ἐρεύνης!
Ξαναδουλεύοντας τὰ «ἀνέκδοτα»
ξανασυνάντησα τοὺς «παλιούς». Ἴδια ἡ γεύση. Οἱ ἄνθρωποι τοῦ μόχθου, τῆς
βιοπάλης, μὲ τὶς ἀρετές τους, τὶς κακίες τους, μὲ τὴ μεγαλοσύνη ἤ τὴ μικρότητά
τους. Ἥρωες σχεδὸν Παπαδιαμαντικοί, ποὺ τελικὰ ὅμως εἴμαστε ὅλοι «ἐμεῖς».
Ἐπὶ πλέον, αὐτὲς οἱ μικρὲς
ἱστορίες εἶναι ἐξαιρετικὰ ἠθογραφικὰ μνημεῖα. Θὰ μποροῦσε νὰ ἀντλήσει κανεὶς
ἐξαιρετικὰ λαογραφικά, γλωσσικά, πολιτιστικὰ καὶ ἄλλα στοιχεῖα. Εἶναι
αὐθεντικὲς μαρτυρίες μιᾶς ἐποχῆς ποὺ ἔφυγε καὶ πέρασε στὴν ἱστορία, ποὺ ὅμως
ἔχει ἀφήσει ἀνεξίτηλα τὰ σημάδια της στὴν συλλογική μας συνείδηση.
Π.Β.Κ.
Λεπτίνι,
Φλεβάρης τοῦ 2007
à Οἱ
ἀπόψεις ποὺ ἐκφράζονται ἐδῶ ἀποτελοῦν προσωπικὲς ἐκτιμήσεις τοῦ ἐπιμελητῆ τῆς
ἐκδόσεως αὐτῆς καὶ δὲν ἀπηχοῦν οὔτε ἐκφράζουν ὑποχρεωτικῶς τὶς ἀπόψεις τοῦ
συγγραφέα τοῦ πονήματος.
Σημείωση: Εὐχαριστοῦμε ἰδιαίτερα τὸ Νίκο
Σπυρόπουλο τοῦ Χαριλάου γιὰ τὶς ἐξαιρετικὲς φωτογραφίες ποὺ ἔθεσε στὴ διάθεσή
μας.
Η Λεπτίνα σε ποιο μοναστήρι μόνασε?
ΑπάντησηΔιαγραφή