Ο ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ & ΤΟ ΛΕΠΤΙΝΙ

Ο ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΛΕΠΤΙΝΙ

Κανόνα πίστεως, καὶ εἰκόνα πραότητος, ἐγκρατείας διδάσκαλον, ἀνέδειξέ σε τῇ ποίμνῃ σου, ἡ τῶν πραγμάτων ἀλήθεια· διὰ τοῦτο ἐκτήσω τῇ ταπεινώσει τὰ ὑψηλά, τῇ πτωχείᾳ τὰ πλούσια. Πάτερ ἱεράρχα Νικόλαε, πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

Απολυτίκιο Αγίου Νικολάου

Με την ευκαιρία της γιορτής του Αγίου Νικολάου στις 9 του Μάη στο χωριό μας, πιστεύω ότι αξίζουν δυο λόγια σχετικά. Πολλές φορές έχει ανακύψει το ερώτημα: ποιον Άγιο Νικόλαο γιορτάζουμε; Τον Άγιο Νικόλαο, τον επίσκοπο Μύρων της Λυκίας, τον «θαλασσινό», ή τον Άγιο Νικόλαο τον εν Βουνένοις της Θεσσαλίας;

Δεν θέλουμε να απαξιώσουμε τον δεύτερο - «θαυμαστὸς ὁ Θεὸς ἐν τοῖς ἁγίοις αὐτοῦ» - αλλά σίγουρα πρόκειται για κραυγαλέα παρεξήγηση. Εκεί στις αρχές του ’70 κάποιος – γνωστός και μη εξαιρετέος –  έφερε την ολόσωμη εικόνα του εν Βουνένοις για να αποκαταστήσει τάχα τα πράγματα, αφού τα αγιολόγια εκείνην την ημέρα αυτόν τον Νικόλαο μνημονεύουν. Τα βιβλία, δηλαδή, της Εκκλησίας, Ωρολόγιο και Μηναία, επιτείνουν την σύγχυση.

Ας δούμε τώρα το θέμα πρακτικά. Παρατηρώντας το τέμπλο κάθε Ορθόδοξου Ναού, αριστερά, δίπλα στην εικόνα της Θεοτόκου, ΠΑΝΤΟΤΕ εικονίζεται ο Άγιος στον οποίο είναι αφιερωμένος ο Ναός. Εμείς τί βλέπουμε στο δικό μας εκκλησάκι; Έναν μεγαλόπρεπο Άγιο Νικόλαο Μύρων. Αυτός ο Άγιος είχε περάσει στη συνείδηση των πατεράδων και παππούδων μας και αυτόν τιμούσαν και πανηγύριζαν. Τί άλλη μαρτυρία θέλουμε; Εντάξει, αλλά τον Μάιο; Αφού η γιορτή του είναι στις 6 Δεκέμβρη.

Ας ρίξουμε μια ματιά στην Ιστορία.

Κατά τον Μεγάλο Συναξαριστή, «τὸ ἱερὸν Λείψανον τοῦ ἁγίου Ἱεράρχου Νικολάου, ἀνακομισθὲν κατὰ τὴν περίοδον τῆς Σταυροφορίας, {το 1087, επί αυτοκράτορος Αλεξίου Κομνηνού} μετηνέχθη ἐκ Μύρων τῆς Λυκίας εἰς τὴν Βάρην (Μπάρι) τῆς Ἰταλίας» (Βίκτωρος Ματθαίου, «Ὁ Μέγας Συναξαριστὴς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τ. Μαΐου, σελ. 225).

Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης και διάφοροι σύγχρονοι μελετητές (Ἀπ. Τζαφερόπουλος, καθηγ. Ἀρ. Πανώτης) δέχονται ότι μπροστά στον κίνδυνο των Αγαρηνών οι μοναχοί που διακονούσαν στο προσκύνημα συναίνεσαν στο αίτημα «εμπόρων» από το Μπάρι της Ιταλίας να μεταφερθεί εκεί το σκήνωμα του Αγίου για ασφάλεια. Οι Βυζαντινοί μοναχοί-φύλακες μάλλον εξαναγκάστηκαν ή εξαπατήθηκαν να παραδώσουν το σκήνωμα του Αγίου, δεδομένου ότι και ίδιοι οι Παπικοί μιλάνε για ληστρική επιδρομή και κοινή κλοπή.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά όχι την αρπαγή, βεβαίως, αλλά την μια και μοναδική ανακομιδή των Λειψάνων του Αγίου της ανεξαρτήτως του πώς αυτή έγινε. Ο εορτασμός της ανακομιδής είχε χαρακτήρα τοπικό, όπου δηλαδή το πλοίο που μετέφερε τα Λείψανα προσέγγιζε. Ο Μητροπ. Ζακύνθου Παντελεήμων παρατηρεί σχετικά, ότι «ἡ Ἀνακομιδὴ ἢ Μετακομιδὴ τοῦ 1087 ἑορτάζεται καὶ σὰν Πάροδος ἢ Διέλευσις τοῦ Ἱεροῦ Λειψάνου, τὴν 9η Μαΐου στὴν Ἀρκαδία καὶ ἄλλες περιοχὲς τῆς Πελοποννήσου, τὴν 10η στὴ Ζάκυνθο καὶ τὴν Κεφαλληνία, Ἠλεία καὶ Ἀχαΐα καὶ τὴν 20ὴ στὴν Ἤπειρο, Εὐρυτανία καὶ Κέρκυρα» («Ἀκολουθία εἰς τὴν Πάροδον…», ἔκδοσις Ἱ. Μητροπ. Ζακύνθου, 1980. Βλ. προλεγόμενα Μητροπ. Ζακύνθου Παντελεήμονος).

Ο Μητροπ. Ηλείας Γερμανός δέχεται, ότι «ἡ ἑορτὴ αὕτη ἑορτάζεται εἰς τὴν Ἠλείαν τὴν 10ην Μαΐου (μία περίπτωσις), τὴν 9ην Μαΐου (πέντε περιπτώσεις) καὶ τὴν 8ην Μαΐου (μία περίπτωσις). Εἰδικώτερα διαπιστοῦται, ὅτι ὁ ἅγ. Νικόλαος Μύρων ἑορτάζεται τὴν 9ην Μαΐου εἰς νοτιο-δυτικὴν Ἠλείαν, τὴν γειτνιάζουσαν – δηλαδή – πρὸς τὴν Μεσσηνίαν καὶ τὴν Ἀρκαδίαν), ἐνῶ τὴν 10ην εἰς τὴν βόρειο-δυτικὴν τοιαύτην (περιοχὴ Ἀμαλιάδος καὶ ἁγ. Νικολάου Σπάτα), τὴν εὑρισκομένην δηλαδὴ ἔναντι τῶν νήσων Ζακύνθου καὶ Κεφαλληνίας. Ἔτσι θεμελιώνεται καὶ ἡ διαφορετικὴ παράδοσις τοῦ χρόνου ἑορτασμοῦ τῆς ἑορτῆς. Ὅτι, δηλαδή, ἡ ἡμερομηνία τοῦ ἑορτασμοῦ τοπικῶς συσχετίζεται μὲ τὸν χρόνο διελεύσεως ἢ προσεγγίσεως τοῦ φέροντος τὸ Ἱερὸν Λείψανον πλοίου, ἐκ τῶν ἀκτῶν τῶν περιοχῶν αὐτῶν» (Μητροπ. Ἠλείας Γερμανοῦ αὐτ., σελ. 216).

Το αυτό δέχεται και ο Μητροπ. Ζακύνθου Παντελεήμων. «Ἡ ἀνάμνησις – γράφει – τῆς Παρόδου τοῦ Ἱεροῦ Λειψάνου τοῦ ἁγ. Νικολάου ἑορτάζεται κατὰ περιοχὰς εἰς διαφορετικὰς ἡμέρας τοῦ μηνός Μαΐου, ἡ τοιαύτη δὲ διαφορά – κατὰ παράδοσιν εὐσεβῆ – συσχετίζεται μὲ τὸν χρόνον προσεγγίσεως τοῦ φέροντος τὸ Ἱερὸν Λείψανον πλοίου εἰς τοὺς διαφόρους τόπους» («Ἀκολουθία εἰς τὴν Πάροδον…», σελ. 8).

      *Τα περισσότερα ιστορικά στοιχεία αντλήθηκαν από το διαδίκτυο

Πατριώτες, χρόνια πολλά, με υγεία και προκοπή. Ας ευχηθούμε του χρόνου να γιορτάσουμε όλοι μαζί τον Άγιό μας και να κάνουμε το πανηγυράκι του εκεί, στην αυλή του.